Филология
Отрывки даны из Лэ о Лэйтиан
Leryale (The Lay of Leithian)
Finrod vs. Sauron
Если вместо части букв вы видите фигню - надо скачать и поставить шрифт Tengwar Sindarin
Песню запел он своим колдовством,
Чары пронзали ее волшебством,
Предательства силой, где тайны уж нет.
И Финрод внезапно, шатаясь, в ответ
Тоже запел, его силой был свет,
Как против многих сражаются сил,
Стойкости верной напев это был,
Доверие там, к избавлению путь;
Форма меняется, прячется суть,
Песня о том, как ломают замки,
Как цепи со звоном спадают с руки.
Назад и вперед так их песня текла.
Кружась и взлетая, сильнее была
Песнь Саурона, и Финрод в бою
Влил тогда магию в песню свою,
Эльфийскую магию вылил в слова.
И слышали ныне среди волшебства
Птиц, в Нарготронде поющих вдали,
Стенание моря у края земли,
За Западным краем, в Эльфийских краях,
Где волны шумят на жемчужных песках.
Дым заклубился: то тьма собралась,
И алая кровь в Валиноре лилась
У берега моря, где Нолдор в борьбе
Братьев убили, забравши себе
Их белые лодки, корабль поплыл
Из Гавани светлый. И волк тут завыл.
Ветры свистят. Черный ворон летит.
Льды громоздятся, и море шумит.
Пленники стали в Ангбанде стенать.
Гром грозовой раскатился опять,
Сквозь дыма завесу огонь запылал -
Финрод, сраженный, у трона упал.
Lirnero linde curuo,
Laiceo, vaimar pantala,
Ilye uvorime hostala.
San Findarato amtirala
Lirne i linde nanquetala
Tuo ve tirion, ruxala umeo,
Folion varne, mirima suleo,
Estel uracimo, usweo,
Ahyala, rumala venweo,
Neumaron usine, nution racine,
Mando latyaina, angwendaron hatine.
I lindi voromahtaner ananta,
Omentala ar lantala, ne tanca
Saurondo lire, Findarato nuhtanes,
Ar ilya ingole Eldaiva tulunes
I quettaryannar oro-airi.
Hlarnente san lomesse aiwi
A-lire Narcostorondosse
Ar earo vahaya lusse
Eldanoresse itila litsenna
Marilleva, Numenya ambar pella.
San lumbe hostane: mornie palle
Valinorenna, i serce carne
Luttane minya ar’ aire, en Noldor
Mancer Telelli, hotulyal’ andollo
Ciryantar ninqui ramainen ufailave
Londello calina. Rucima naule.
I sure yaimea. I corcor rimpe.
I helce nurrula hopassen ringe.
Mi Angamando moli lembe
U calo nyerir. Raumo, rembe,
I nari uryar, hiswe halta –
Ar Findarato lanta indovalta.
jR7IEjR
jT65~V7Y jT2$ aU7U`N=
jlEaR`N= ylEt#6 qE4#jE=
`Bj?R ~My~N7Tt$ 9H81EjE-
iE5 eT2#7~C1Y `Ct1~B7EjE
jT65$ `B jT2$ 5#v~V1EjE
1U`N yR 1T7T`N5= 7Ua|EjE ~Mt$`N=
e~NjT`N5 yE65$= t%7Tt# i~MjR`N=
`V81Rj ~M7~CaTt^= `M8nR`N=
`CdhIEjE= 7~Mt#jE yR5nR`N=
5.Rt#7Y5 ~MiT5$= 5~M1T`N5 7~CaT5$=
t#2^ jE1IlE5#= `Cx$2#7Y5 9~C1T5$-
`B jT2% yY7Yt#d1E5$6 `C5#4#=
`Nt$4#jE `C6 jE4#jE= 5~V 1Ef#
8.E7Y2^ j~B7R= eT2#7~C1Y 5&d1E5$8=
`C6 `Bj?E `Bs^jR `VmlEyE 1UjU5$8
`B zR1'E7IE5"#6 `N7YlE7T-
?jE65$4$ iE5 j~Nt$,R lEnT
`CjT7R 5#6aY81Y7Y2^,R
`C6 `V`C7Y yEd~ChIE jU,R
`VmE5~N7R,R `B1TjE jT1iR5"#
t#7Tj?RyE= 5~Mt$5I# `Cw#6 qRj?E-
iE5 jUw$ 9H81E5$= t^65%`V qEj?R
yEjT5~N7R5"#= `B iR6aR aE65$
jU1'E5$ t%5I# `C7E lE7R= `V5 5^mY6
t#f$6 1RjRj?T= 9~N1Uj?EjE `C2^j?Y
aT7IE4#6 5%v% 7~CtlE5$5 ~MelEjEyR
jY2$j?Y aEjT5#- 7~MaTt# 5.EjR-
`B i~M7R hIlEt$`C- `B aY6aY6 7Tr$-
`B 9FjaR 5&7'UjE 9~NqE,R5 7Ts$-
t% `Cs#t#2^ t~NjT jRw$
~M aEjY 5I$7T6- 7E`Mt^= 7Rw$=
`B 5~C7T `M7IE6= 9G8nR 9Dj1E
`C6 eT2#7~C1Y jE4# `B2^yEj1E-
He chanted a song of wizardry,
Of piercing, opening, of treachery,
Revealing, uncovering, betraying.
Then sudden Felagund there swaying
Sang in answer a song of staying,
Resisting, battling against power,
Of secrets kept, strength like a tower,
And trust unbroken, freedom, escape;
Of changing and of shifting shape,
Of snares eluded, broken traps,
The prison opening, the chain that snaps.
Backwards and forwards swayed their song.
Reeling and foundering, as ever more strong
Thu’s chanting swelled, Felagund fought,
And all the magic and might he brought
Of Elfiness into his words.
Softly in the gloom they heard the birds
Singing afar in Nargothrond,
The sighing of the sea beyond,
Beyond the western world, on sand,
On sand of pearls in Elvenland.
Then the gloom gathered: darkness growing
In Valinor, the red blood flowing
Beside the sea, where the Gnomes slew
The Foamriders, and stealing drew
Their white ships with their white sails
From lamplit havens. The wind wails.
The wolf howls. The ravens flee.
The ice mutters in the mouths of the sea.
The captives sad in Angband mourn.
Thunder rumbles, the fires burn,
A vast smoke gushes out, a roar –
And Finrod swoons upon the floor.
Небольшой словарик пояснение.
Leryale = lerya- + -le – освобождение
Lirnero = lir- + -ne + -ro – он пел
linde – песня
curuo = curu + -o – чар, о чарах
Laiceo – об остроте, пронзительности
vaili - ??? -> vaimar – покровы, одеяния
pantala – раскрывающий
Ilye – все
uvorime – неверные
hostala – созывающий, собирающий
San – потом, затем
Findarato – Финрод
amtirala = am- + tir- + -la – «смотря вверх» = надеясь
Lirne – запел
i linde – песня
nanquetala = nan- + quet- + -la – ответная, отвечающая
Tuo = tuo + -o – о силе
ve – как
tirion – башня
ruxala – рушащийся, гибнущий
umeo = umea + -o – о зле
Folion = fole + -ion – о секретах
varne – надежные, непоколебимые, хранимые
mirima – свободный, свежий
suleo – о ветре
Estel – надежда
uracimo = u- + rac- + -ima + -o – о нерушимой [надежде]
usweo – о побеге
Ahyala – изменяющийся
rumala – движущийся
venweo – об очертании, образе
Neumaron – о западнях, ловушках
usine = us- + -ina –> мн. число – избегнутые, обойденные
nution = nute + -ion – об оковах
racine – разбитые
Mando – о тюрьме
latyaina – открытая
angwendaron – о цепях (PPQ)
hatine – разорванные
I lindi – песни
voromahtaner = voro- + mahta- + -ne – продолжали сражаться
ananta – всё-таки, всё же
Omentala – встречаясь, сходясь
ar – и
lantala – падая
ne – был, была
tanca – решительный, непоколебимый
Saurondo – Саурона
lire – песня
Findarato – Финрод
nuhtanes = nuhta- + -ne + -s – остановил её
Ar – и
ilya – вся
ingole – мудрость
Eldaiva – Эльфийская
tulunes = tulu- + -ne + -s – привнёс, вложил
I quettaryannar = quetta + -rya + -nna + -r – в свои слова
oro-airi – вечно-прекрасные (?)
Hlarnente = hlar- + -ne + nte – они слышали, было слышно
san – потом, затем
lomesse – во тьме, во мгле
aiwi – птицы
A-lire – поющие (hlarnente i aiwi a-lire = they heard the birds sing(ing))
Narcostorondosse = nar(a)c(a) + osto + rondo + -sse – в Нарготронде
Ar – и
earo = ear + -o – моря
vahaya – вдали
lusse – шёпот
Eldanoresse – в эльфийской стране (in Elvenland), можно даже сказать в Валиноре
itila – сверкаюший
litsenna – на песке
Marilleva = marille + -va – жемчужный
Numenya – восточный
ambar – мир
pella – вне, за пределом
San – затем
lumbe – мрак, тьма
hostane – собралась, сгустилась
mornie – темнота, мгла
palle = palya- (intransitive v.) + -ne -> palne -> palle – распростерлась
Valinorenna – в Валиноре
i serce – кровь
carne – красная
Luttane = lutta- + -ne – текла
minya – первая
ar’ aire – около моря, «у брега моря»
en – там
Noldor – Нолдор
Mancer = mac- + -ne + -r – убили
Telelli – Телери
hotulyal’ = ho + tulya- + -la – уведя, украв
andollo – от врат (из ворот)
Ciryantar – их корабли
ninqui – белые
ramainen = rama + -inen (instrum. pl.) – с парусами [белыми]
ufailave = u- + faila + -ve – несправедливо, бесчестно
Londello – из гавани
calina = cal- + -ina – освещенная, светлая (lamplit)
Rucima – внушающий страх, ужасный
naule – волчий вой
I sure – ветер
yaimea – плачущий, стонущий
I corcor – вороны
rimpe – мечущиеся, летающие (rushing)
I helce – лёд
nurrula – бормочущий
hopassen – в заливах
ringe – холодных
Mi Angamando – в Ангбанде
moli – рабы
lembe = мн. ч. от ‘lemba’ – грустные
U – без
calo – [без] света
nyerir – печалятся, страдают, горюют
Raumo – шум бури, грозы
rembe – сеть, западня
I nari – пламя, огни
uryar – горят
hiswe – густая мгла, туман
halta – появляется, валит, собирается, сгущается (leaps)
Ar – и
Findarato – Финрод
lanta – падает
indovalta = indo + -valta – без сознания
The Oath of Feanor (Vanda Feanarova)
- Будь друг или враг, или Моргота зло,
Эльф, дитя смертных, что ныне пришло
На землю, и всякий, что после придет,
Ни закон, ни любовь и ни ад не спасет,
Ни Боги, ни чары не защитят
И ненависть вечную не укротят
Сыновей Феанора к тому, кто возьмет
Сильмарил наш, удержит иль украдет.
По праву мы можем владеть лишь одни
Камнями, чьи трижды волшебны огни.
Moringottova rauco verca var meldo,
Cotumo, firima hino var Elda,
Aiquen i maruva sin’ Ambaresse –
La manduo hosse, var sanye, melesse,
La nutala luce, la Vala Numello
Varyuvas oiale aica teviello
Feanaro yondoiva, i lepta, hotulta
Var tuvala Silmaril hepe, var nurta.
Terave canir te eryave emme,
Calime neldeluhtaine miremmar.
Be he friend or foe, or demon wild
Of Morgoth, Elf, or mortal child
Or any that here on earth may dwell,
No law, nor love, nor league of hell,
No might of Gods, no binding spell
Shall him defend from hatred fell
Of Feanor’s sons, whoso take or steal
Or finding keep a Silmaril.
These we alone do claim by right,
Our thrice enchanted jewels bright.
yE2# eR`C5~C7YyE
t^7Ts^1'YyE 7E`MaY yR6aE yE6 t$mY=
aY1Ut^= e~B7Tt# 9~B5^ yE6 `VmE=
lEzR5 `B t#7UyE iT5# `Cw#7R,R=
j~C t#2&`N 9H,R= yE6 iE5I$= t$jR,R=
j~C 5~M1EjE j~MaR= j~C yEjE 5~Mt$j?Y
yE7IUyE8 lY`CjR lEaE 1RyT`Vj?Y
eR`C5~C7Y hIY2lYyE= `B jRq1E= 9~N1Uj1E
yE6 1~MyEjE iTjt#7Tj 9FqR= yE6 5&61E-
1~V7EyR aE5%6 1R `V7IEyR `Vt"$=
aEjTt$ 5$mRjUd1lE5$ t~B7Rt"#6-
An excerpt from "The Lay of Leithian".
С Острова вышли навстречу зиме,
Но там одиноко лежит на холме
Могила зеленая, камень на ней,
Пристанище вечное белых костей
Сына Финарфина, Финрода, тут,
До того, как изменятся земли, уйдут,
Сокроются в моря бескрайних волнах,
А Финрод блуждает в зеленых лесах
В Эльдамаре, и больше уже не придет
В мир, что воюет и слезы вновь льет.
I tol Sirionde na lemba ve tanna;
En quen lerta hire i amboinganna
Ondo panyaina ar noire laiqua,
Simen i axor ninqui er caitar
Vanya Ingoldo, Arafinwiono –
Mennai na ahyan’ ar vanwa nor sina,
Var atalantea tumne airessen,
A Findarato si Valinoresse
Lala valinve nu aldar, la mina
Sin’ ambarenna ohtaiv’ ar niriva.
The isle in Sirion they left behind;
But there on hill-top might one find
A green grave, and a stone set,
And there there lie the white bones yet
Of Finrod, of Finarfin’s son –
Unless that land is changed and gone,
Or foundered in unfathomed seas,
While Finrod laughs beneath the trees
In Valinor, and comes no more
To this grey world of tears and war.
`B 1Yj iT7T`N2$ 5~C jRw# yR 1E5"#-
`V5 zR5 jR61E 9G7R `B `Cw^`Bs#5"#
`N2^ qE5IlE5# `C6 5lY7R jlEzE=
i~Bt$5 `B `Ca|Y6 5%v% `V6 alE1E6
yE5I# `Bs^mY= `C7EeT5nT`N5^=
t$5"lE 5~C `CdhIE5# `C6 yE5nE 5~N6 iT5#=
yE6 `C1EjE4$`C 1Ut5$ lE7R,R5=
`C eT2#7~C1Y i~B yEjT5~N7R,R
jEjE yEjT5yR 5& `CmE6= j~C t~B5#
iT5# `Cw#7R5"# `Nd1lEyE `C6 5~B7~ByE-
Noldolante
A! Nimfallea londe, marillie hrestar – А! Белопенная гавань, жемчужные берега –
U-lalea 'n aire, nyera; Не смеётся море, скорбит;
U-lira sure, yaima. Не поёт ветер, стонет.
Nira Uinen. Плачет Уйнен.
A nanquete nin, torninya, Ответь мне, брат мой,
Mana malyanta? Что на руках твоих?
Ma limpe roina? Вино ли багряное?
Ma sava piuccaron? Сок ли ягод лесных?
A quete nin, torninya, Скажи мне, брат мой,
Mana hyandalyanna? Что на клинке твоём?
Ma lattar racar Ржавчина ли пожирает
I tinda macil? Сияющий меч?
A nanquete nin, torninya, Ответь мне, брат мой,
Man’ antalyanna? Что на лице твоём?
Ma wingir? Брызги ли волн?
Ma limbar misteo? Rosse? Капли дождя? Роса?
Nier, torninya, nier Слёзы, брат, слёзы
Sirar hendinyalto. Текут по щекам моим.
Upelima i lume vanwa, Не возвратить бегущего времени,
Uencarima ta i carna. Не исправить того, что сделано.
Serce, torninya, serce Кровь, брат, это кровь
Avahtie hyandanya, Запятнала клинок мой,
Manyat avahtie, Руки мои запятнала,
Essenya. Имя моё.
Anfaica nyere, torninya, Худшее горе, брат мой,
Utulie mir Aman. Постигло Бессмертный Край.
La or cotumo – nildonna manya ortanen. Не на врага – на друга руку я поднял.
Torno sercenen i macil vahtanen. Кровью брата меч запятнал.
La enractuva talinya Не коснётся нога моя больше
I hresta marillea, Жемчужного берега,
La cenuvanye Не увижу я
Tirion ambonna ninque – Тирион на белом холме –
Mornie Endoreva nauva maranwenya. Тьма Эндорэ уделом станет моим.
Ohtar ar nyerer – ten i hilyaner raica tie. Битвы и скорбь – избравшим неправый путь.
A! Vanyea hyapat, autea lumbesse, А! Тает берег, исчезает во мраке,
Alamoina hrestanna sacuvamme leryale. На чужом берегу нам искать искупленья.
Ai martina hire? Суждено ли найти?